مشخصات فنی پیچ – Bolt

اکنون به طور مختصر به توضیح و معرفی هر یک از انواع پیچ و ذکر موارد مصرف هر کدام می پردازیم:

پيچ فلز

پيچ فلز یا SMS (مخفف واژه Sheet Metal Screw) از جمله پیچ هایی است که به صورت تمام رزوه تولید و بدون نیاز به مهره به کار برده می شود. از این پیچ ها معمولا در قطعات فلزی استفاده می شود.

پيچ ماشينى

پيچ ماشينى یا MS (مخفف واژه Machine Screw) معمولا به صورت تمام رزوه و از استنلس استیل یا به صورت گالوانیزه ساخته می شود. این پیچ ها معمولا همراه با مهره به کار می روند.

پيچ چوب

رزوه پيچ چوب ها یا WS (مخفف واژه Wood Screw) که به پیچ خودکار نیز معروف هستند معمولا با فاصله بیشتری از هم قرار دارند و همانطور که از نامشان پیداست در صنعت چوب کاربرد فراوانی دارند.

پیچ آلن

پیچ آلن یا پیچ سوکتی (Socket Screw) در قسمت سر خود یک حفره به شکل انتهای آچار آلن دارد. آچار آلن ابزار مخصوص برای بستن پیچ آلن است.

پيچ نوک مته اى

انتهای پيچ نوک مته ای که در اصطلاح به آن پیچ سر مته هم گفته می شود، به شکل مته می باشد که به آسانی می تواند بدون نیاز به سوراخ کاری مجزا، قطعه را سوراخ کند. این پیچ تقریبا شبیه پیچ خودکار می باشد ولی قابلیت سوراخ کاری بیشتری دارد. از انواع آن می توان به پیچ سرمته شیروانی، پیچ سرمته واشر دار و پیچ سر مته سر تخت اشاره نمود. از مزیت های این پیج عدم نیاز به رول پلاک، مقاومت کششی بالا، مقاومت در برابر خوردگی و کاربری آسان را می توان نام برد.

پيچ شش گوش

پيچ شش گوش (یا Hex Bolt)، یکی از پیچ های مستحکم در صنعت است که دارای سری به شکل شش گوش می باشد و در دو نوع تمام رزوه و نیم رزوه، به صورت گل درشت یا گل ریز ساخته می شود. ابزار مورد استفاده برای بستن این پیچ، آچار و آچار فرانسه می باشد.

پيچ چشمى

پيچ چشمى در انتهای خود حلقه ای دارد که درون آن طناب یا زنجیر قرار داده می شود و می توان به کمک آن اجسام را جابجا کرد.

پيچ چشمى چوب

پيچ چشمى چوب (پیچ چشمی خودکار) مانند پیچ چوب است با این تفاوت که حلقه ای در سر خود دارد.

پيچ نوک بر

پيچ نوک بر (Thread Cutting Machine Screw) انتهاى نازک تری دارد که می تواند باز و بسته کردن پیچ را راحت تر کند. این پیچ یکی از انواع پیچ ماشینی تمام رزوه می باشد.

پيچ مغزى

پيچ مغزى (Set Screw) نیز نوعی پیچ ماشینی است که دارای سر پیچ (Head) نمی باشد و به طور کامل در قطعه فرو می رود. از این پیچ در مواردی که نباید زائده ای روی کار باشد، استفاده می شود.

پيچ بار

پيچ بار (Carriage Bolt) در زیر Head خود یک قسمت مربعی شکل دارد که کمک می کند تا ارتعاش قطعه باعث باز شدن و شکستن آن نشود. وجود بخش مربعی شکل، یکی از ویژگی های متمایز کننده این پیچ است.

پيچ شانه اى

پيچ شانه اى (Shoulder Bolt) یک بخش مستحکم در قسمت میانی خود دارد که آن را در برابر تنش مقاوم می سازد.

پيچ لگ

پيچ لگ (Lag Bolt) یکی از انواع پیچ های چوب می باشد که سر آن شش گوش است.

پیچ های متری

یکی از پیچ های متفاوت در صنعت، پیچ متری است که به دو صورت دنده درشت یا دنده ریز ساخته شده و قطر بیرونی آن با M نشان داده می شود. عدد قرار گرفته کنار حرف M با واحد میلیمتر خوانده می شود. به این پیچ ها، پیچ 60 درجه نیز گفته می شود.

پيچ بالابر یا پیچ آسانسور

از پيچ بالابر (Elevator Bolt) برای اتصال تسمه های آسانسور استفاده می شود. سر پهن این پیچ باعث می شود که در تسمه ها فرو نرود.

استاد بولت

استاد بولت (Stud Bolt) یکی از انواع پیچ های تمام رزوه است که در دو طرف خود دارای مهره می باشد. استاد بولت از پر مصرف ترین و مهم ترین انواع پیچ و مهره در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع خودرو سازی و ماشین آلات صنعتی، صنایع معدن و همچنین به طور ویژه در شیرآلات صنعتی (Industrial Valve) و بستن فلنج ها می باشد. استاد بولت در گریدهای B7 و B8 و B16 ساخته می شود. انواع استاد بولت عبارتند از:

• استاد بولت گالوانیزه
• استاد بولت داکرومات
• استاد بولت کربن استیل
• استاد بولت استنلس استیل

یو بولت

این پیچ همانطور که از نامش پیداست شکلی مانند حرف U دارد و بیشترین کاربرد آن در نگه داشتن لوله ها و ساپورت آنها است. سایز این پیچ بر اساس سایز لوله مورد استفاده تعیین می شود. به عنوان مثال، یو بولت سایز 6 اینچ برای ساپورت لوله سایز 6 اینچ کاربرد دارد.

جى بولت

این پیچ نیز شکلی مانند حرف J انگلیسی دارد و بیشترین کاربرد آن، استفاده به عنوان قلاب است.

هنگر بولت

هنگر بولت (Hanger Bolt) یک نوع پیچ تمام رزوه با شکل رزوه متفاوت است. از اين نوع پيچ مى توان در صفحات با دو جنس مختلف استفاده كرد.

انكر بولت

انكر بولت (Anchor Bolt) يا رول بولت یکی از انواع پیچ های ساختمانی است که در بتن از آن استفاده می شود. کاربرد این نوع از پیچ ها افزایش حجم اتصال (مانند پیچ و رول پلاک) است. کلمه انکر در لغت به معنای مهار و چفت می باشد. انکر بولت ها از یک پیچ سر مخروطی، یک استوانه فلزی چاکدار، یک مهره و یک واشر ساخته شده اند.

تی بولت

پیچ تی که به پیچ داربستی مشهور است برای بست های داربست فلزی استفاده می شود. باز و بسته کردن این پیچ ها با دست کار آسانی است.

پیچ پروانه ای 

پیچ پروانه ای یا پیچ ضامن دار تشکیل شده از یک پیچ و یک ضامن فنردار است و عموما در بلوک های خالی، دیوار و سطوح تو خالی استفاده می شود. با قرارگیری این نوع پیچ در محل مورد نظر و بسته شدن آن قسمت ضامن فنری آن باز شده و با ایجاد زاویه 90 درجه مقاومت حداکثری ایجاد می نماید.

پیچ بال پروانه ای

این نوع پیچ که به آن Wing Bolt هم گفته می شود تشکیل شده از یک پیچ و سر مهره می باشد. طراحی این پیچ به صورتی است که قابلیت باز و بسته شدن با دست را دارد.

اجزاء پیچ

اجزاء اصلی یک پیچ شامل سرپیچ، ساقه پیچ، قطر و رزوه هستند. در شکل زیر می توانید این اجزاء را مشاهده نمایید:

سر پیچ (Head)

سر پیچ از جمله پارامترهای مهم در باز و بسته کردن آن است که معمولا از بقیه قسمت های آن بزرگ تر است. سر پیچ باعث می شود پیچ تا انتها در قطعه فرو نرود. سر پیچ ها دارای دو نوع تخت و گرد می باشد. در شکل زیر انواع مختلف سر پیچ را مشاهده می کنید.

ساقه پیچ Shank

از سر پیچ تا انتهای آن به ساقه معروف است که با توجه به کاربرد ممکن است رزوه شود. ساقه به دو قسمت استوانه ای یا مخروطی شکل تقسیم می شود.

رزوه Thread و انواع آن

رزوه پیچ ها برای محکم کردن دو قطعه کاربرد دارند و به انواع زیر تقسیم می شوند:

• درشت
• ریز
• دندان اره ای
• چهار گوش
• آمریکایی
• حلزونی
• 8 تایی
• 12 تایی
• 16 تایی

همچنین پیچ ها براساس نوع رزوه کاری ممکن است راست گرد یا چپ گرد باشند و به انواع یک راهه، دو راهه و چند راهه تقسیم شوند.

مشخصات فنی پیچ

اکثر پیچ هایی که در کارخانجات ایرانی تولید می شوند، معمولا از جنس فولاد (فولاد کربنی یا استنلس استیل)، آلومینیوم، مس، برنج، پلاستیک و تیتانیوم می باشند و از استاندارد ASTM و استاندارد آلمانی DIN پیروی می کنند. در جدول زیر به استاندارد انواع پیچ ها اشاره شده است:

استاندارد ایزو در پیچ ها ISO Standard

 استاندارد ایزو یکی از پر مصرف ترین استاندارد های کاربردی در مصارف صنعتی می باشد. علت رایج بودن آن نیز قدمت این توافق که در سال 1947 امضا شده است می باشد. حرف M که به همراه یک عدد برای انتخاب سایز پیچ ها استفاده می شود، در اصل نشان دهنده ی قطر خارجی (اسمی) رزوه ی پیچ براساس میلیمتر می باشد. این استاندارد براساس قطر سوراخی با دیواره ی صاف می باشد که یک نخ بروی آن قرار گرفته است و باعث ایجاد اتصال مناسب می گردد و در نهایت قابلیت اتصال مهره از سمت دیگر را داشته باشیم. به طور مثال افراد بسیاری با این سوال مواجه هستند که پیچ M6 یعنی چه؟ در پاسخ به این سوال بر اساس استاندارد ایزو باید گفت پیچ 6M دارای قطر خارجی 6 میل بوده و قابلیت اتصال در یک سوراخ به قطر 6 میل را دارد.

گرید یا کلاس پیچ

کلاس یا گرید پیچ (bolt grade) یکی از پارامتر های انتخاب پیچ می باشد که به مقاومت و استحکام و همچنین نوع و کاربرد آن اشاره دارد. بالاتر بودن کلاس پیچ ها به معنی محکم تر بودن و بیشتر بودن میزان کربن موجود در آلیاژ آن است. کلاس پیچ، معمولا در پیچ شش گوش بیشتر مطرح می شود. نکته قابل توجه در این مورد این است که گرید ها در استاندارد های مختلف متفاوت اند. گریدهای 3.6، 4.6، 4.8، 5.6، 6.8، 8.8، 9.8، 10.9، 12.9 گرید هایی هستند که در استاندارد DIN مطرح هستند و از این میان گریدهای 5.6، 8.8، 10.9 و 12.9 پرکاربردترین می باشند. گرید 8.8 به پیچ خشکه نیز معروف است.

روش های تولید پیچ

• روش ریخته گری
• روش ماشین کاری
• روش غلتک کاری یا نورد
• کله زنی

روش ریخته گری

در این روش بر اساس مدل مورد نظر، ماده مذاب درون قالب ریخته شده و پس از شکل گیری، قطعه سرد شده و از قالب خارج می شود. در مرحله بعد عملیات پرداخت کاری انجام می شود. این روش برای پیچ هایی که به دقت زیادی نیاز ندارند و پیچ های با ارتفاع کم مناسب است.

روش ماشین کاری

در تولید پیچ به روش ماشین کاری از روش های زیر استفاده می کنند:

• حدیده
• قلاویز
• تراشکاری

پیچ های تولید شده به روش حدیده کیفیت مطلوبی ندارد و همچنین هزینه آن بالاست. از این روش برای ایجاد رزوه بیرونی استفاده می کنند. از قلاویز برای ایجاد رزوه درونی استفاده می کنند. این روش هم، هزینه بالایی دارد و برای آلیاژ های نرم کاربرد دارد. دقت در تراشکاری بسیار کم است و استحکام محصولات تولیدی پایین می باشد.

تولید پیچ به روش غلتک کاری (نورد)

از مزایای این روش پرداخت کاری و ایجاد سطح صیقلی بهتر، زمان کم و هزینه پایین تولید است. این روش برای تولید پیچ با قطر و طول متفاوت مناسب نمی باشد.

تولید پیچ به روش کله زنی

کله زنی به دو روش انجام می شود:

• کله زنی سرد
• کله زنی گرم

کله زنی سرد اکثرا برای تولید پیچ هایی با ابعاد دقیق کاربرد دارد. اما کله زنی گرم معمولا برای ساخت پیچ های قطور به کار می رود. در روش کله زنی، ماده اولیه میلگرد است. سرعت در تولید، کم شدن قابل توجه ضایعات، کاهش هزینه، تنوع و کیفیت از جمله مزایای روش کله زنی می باشد.

کاربرد های پیچ

پیچ ها که از مهمترین اجزاء پایپینگ می باشند، در صنایع بسیاری مورد استفاده قرار می گیرند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صنعت ساختمان
• صنعت خودروسازی
• صنایع نفت، گاز، پتروشیمی
• پل و سد سازی
• صنعت کشتی سازی

مزایای استفاده از پیچ

• هزینه کم
• مقاومت حرارتی بالا
• نصب آسان
• نیاز به فضای کم

لیست قیمت پیچ