شیر خودکار یکی از شیرآلات کاربردی در سیستم های لوله کشی خانگی و صنعتی به حساب می آید. عملکرد این شیر به گونه ای است که به صورت خودکار از حرکت معکوس سیالات در داخل لوله جلوگیری می نماید و از این طریق کمک می کنند تا سیالات تنها در یک مسیر جریان داشته باشند. این شیرها که در بازار با نام شیرهای یکطرفه نیز شناخته می شوند از اجزای مختلفی همچون دیسک، بدنه، پوشش و لولا تشکیل شده اند و در جنس های مختلفی نظیر چدنی، برنجی، استیل، فولادی و یو پی وی سی تولید می شوند. شیرهای یک طرفه بسته به نوع و جنس شان کاربردهای متفاوتی دارند.
انواع شیر خودکار
شیرهای یک طرفه یا خودکار در مدل ها و انواع مختلفی تولید می شوند که اصلی ترین آنها به شرح زیر است:
– شیر دریچه ای خودکار
این مدل از شیرآلات خودکار مجهز به دریچه ای هستند که با حرکت سیالاتی نظیر آب به صورت لولا مانند حرکت می کند و امکان عبور آب از داخل لوله را فراهم می نمایند، اما از جریان سیالات در جهت مخالف جلوگیری می کنند. یکی از کاربردهای این مدل از شیرهای دریچه ای این است که میان کنتور و پمپ آب نصب می شوند و در صورت خاموش بودن پمپ، مانع بازگشت سیالات به پمپ و لوله ها می شوند.
– شیر دریچه ای ویفری خودکار
شیر دریچه ای ویفری از نظر طراحی ظاهری با مدل قبلی کاملا متفاوت و دارای وزنی کم تر و اندازه ای کوچک تر است. افت فشار در شیر خودکار ویفری کم است و این شیرها به دلیل ابعاد کوچک تر، در محیط های کوچک قابل استفاده هستند.
– شیر خودکار سوپاپی
شیرهای سوپاپی دارای فنر و دیسکی هستند که به قسمت بالای شیر متصل شده است. عملکرد این شیرها به گونه ای است که با فشار سیالات، فنر جمع می شود و دیسک به سمت بالا حرکت می کند تا امکان عبور سیالات فراهم گردد. این در حالی است که با کاهش فشار، فنر به حالت قبلی باز می گردد و دیسک نیز به سمت پایین حرکت می کند و دریچه مسدود می شود.
کاربرد شیر خودکار
این شیرآلات در بخش های مختلف خانگی و صنعتی بکار می روند که برخی از آنها به شرح زیر است:
– شیرهای یک طرفه در سیستم های فاضلاب خانگی میان لوله فاضلاب و سیفون نصب می شوند تا مانع بازگشت مجدد فاضلاب به سیفون شوند.
– این شیرها در مسیر پمپ های آب نیز نصب می شوند و از این طریق علاوه بر کمک به افزایش فشار آب، مانع روشن شدن بی دلیل پمپ نیز می شوند.
– از دیگر کاربردهای شیر خودکار می توان به استفاده از آن در بخش های مختلف کشاورزی، آبیاری زمین های کشاورزی، بوستان ها و پارک ها اشاره نمود.
مزایای شیرهای یک طرفه
استفاده از این شیرها مزیت های مختلفی دارد که برخی از مهم ترین آنها به شرح زیر است:
– این شیرها به لطف بهره مندی از ویژگی های خاص در بخش های مختلف ساختمانی، صنعتی و کشاورزی قابل استفاده هستند.
– استفاده از این شیرها در سیستم های ویژه آبیاری به جلوگیری از افت فشار آب کمک می کند.
– شیر خودکار با یکنواخت کردن فشار سیالاتی نظیر آب، به صرفه جویی در مصرف آب کمک می کند.
– شیرهای یک طرفه پلی اتیلنی در مقابل اشعه فرابنفش مقاوم هستند و رنگ آنها دچار تغییر نمی شود.
– در صورت استفاده از شیرهای تولید برندهای باکیفیت، این شیرها در برابر سرما و گرما و همچنین خوردگی و پوسیدگی مقاومت قابل ملاحظه ای دارند.
آیا می دانید Check Valve چیست و چه کاربردی در حوزه پایپینگ ایفا می کند؟ Check Valve به منظور جلوگیری از برگشت جریان در مسیر لوله کشی نصب می‌شوند. به عبارت دیگر این شیر ها وظیفه دارند تا جریان سیال را فقط از یک جهت عبور دهند به نحوی که جریان از یک سو وارد شیر شده و از سوی دیگر آن خارج میشود.
نحوه فعال سازی شیر یکطرفه در سیستم به این گونه است که در جهت حرکت سیال، با فشار جریان دیسک باز شده و جریان عبور میکند و در صورت هرگونه برگشت سیال شیر به طور خودکار بسته میشود. بسته شدن شیر میتواند در اثر نیروی جاذبه بر دیسک یا نیروی بازگردانده‌ی فنر و یا ترکیبی از این دو باشد.
check valve diskنحوه‌ی اتصال Check valve در مسیر لوله کشی میتواند از نوع جوش لب به لب، جوش سوکتی و یا اتصال فلنجی باشد و این شیرها به طور گسترده در تجهیزات نیروگاهی و صنایع نفت و گاز و پتروشیمی استفاده می‌شوند.
انواع Check Valve
چک ولو ها از لحاظ ساختار دارای انواع مختلفی هستند که در زیر به آن ها اشاره میشود:
چک ولو لولایی یا نوسانی Swing Check Valve
چک ولو لولایی در زمان قطع شدن جریان سیال یا ایجاد فشار معکوس به طور خودکار بسته میشود. افت فشار جریان و ایجاد اغتشاشات (Turbulence) در سیال، در این نوع از شیرها بسیار کم می‌باشد. در Check Valve لولایی، دیسک به وسیله‌ی پین به لولای شیر متصل میشود و توسط تعدادی واشر و حلقه در نشیمنگاه شیر آب بندی میشود که این واشرها به راحتی قابل تعویض هستند.
این نوع شیرها معمولاً به صورت ترکیبی با شیرهای دروازه ای نصب می‌شوند زیرا جریان نسبتاً خوبی با افت فشار کم ارائه می‌دهند و میتوانند هم به صورت افقی و هم به صورت عمودی در مسیر جریان قرار گیرند که در صورت استفاده از آن ها به صورت عمودی بهتر است جریان از پایین به بالا باشد تا هنگام قطع شدن جریان، جاذبه دیسک را به پایین کشیده و بسته شدن شیر راحت تر شود.
چک ولو لولایی یا نوسانی باید برای جریان های آرام با سرعت کم استفاده شوند و برای جریان های متناوب و ضربانی که به طور مداوم برگشت جریان وجود دارد مناسب نیستند زیرا برگشت جریان موجب ضربه خوردن و صدمه دیدن دیسک خواهد شد.
چک ولو لولاییچک ولو با دیسک وارونه Tilting Disc Check Valves
چک ولو با دیسک وارونه برای حالاتی که جریان به طور مداوم معکوس می‌گردد مناسب است. شیر با سرعت بالایی بسته میشود و بسته شدن آن بهتر و با ضربه کمتری نسبت به شیر چک ولو لولایی Swing Check Valve صورت می‌گیرد. این شیرها در سرعت های بالا افت فشار بیشتر و در سرعت های پایین افت فشار کمتری نسبت به چک ولو لولایی دارند. این شیرها میتوانند به صورت افقی یا عمودی در مسیر جریان نصب شوند وحرکت دیسک توسط یک ضربه گیر یا فنر کنترل میشود.
این نوع شیر دارای واشرهای آب بندی نرم و نشیمنگاه فلزی هستند. واشرهای آب بندی به راحتی قابل تعویض هستند اما برای تعویض آن ها لازم است تا شیر از مسیر لوله جدا شود و پس از تعویض واشر، مجدداً بازگردانده شود. در شکل زیر معرفی اجزا چک ولو با دیسک وارونه آورده شده است.
چک ولو با دیسک وارونهچک ولو با دیسک دو تکه Split Disc Check Valve (Butterfly)
چک ولو با دیسک دو تکه، دارای ساختاری شبیه به شیر پروانه ای است. دیسک این شیر از وسط دو قسمت شده و با یک فنر پیچشی به لولا متصل شده است. فشار جریان باعث میشود که دیسک جمع شده و سیال عبور کند و پس از کاهش فشار، فنر پیچشی مجدداً دیسک را به حالت اولیه باز می‌گرداند.
این شیرها به طور گسترده در صنایع گرمایشی و تهویه مطبوع کاربرد دارند و به علت سادگی طراحی و ساخت، در ابعاد بسیار بزرگ و تا قطر 72 اینچ تولید می‌شوند و نسبتاً فضای کمی را اشغال می‌کنند. همچنین برای جریان های کم فشار بسیار مناسب بوده و افت فشار اندکی ایجاد می‌کنند. جنس واشر آب بند این شیرها عمدتاً از موادی چون Buna-N, Neoprene, Nordel, Hypalon, Viton Silicone, TFE می‌باشد و نشیمنگاه آنها معمولاً فلزی است. در شکل زیر معرفی اجزا Check Valve با دیسک دو تکه آورده شده است.
چک ولو با دیسک دو تکهچک ولو فشاری یا بالارفتنی Lift Check Valve
این شیرآلات معمولاً در سیستم های لوله کشی که از شیر ساچمه ای (Globe Valve) به عنوان شیر کنترلی استفاده میشود، کاربرد دارند و ساختار بسیار مشابهی یا شیرهای ساچمه ای دارند. این شیرها میتوانند به صورت افقی یا عمودی در مسیر جریان قرار گیرند. چک ولو فشاری برای عبور جریان های بخار، گاز، هوا و آب مناسب هستند و برای سیالات با ذرات جامد معلق و ویسکوزیته بالا مناسب نمی‌باشند. استفاده از این شیرآلات هنگامی که جریان دارای سرعت و فشار بالایی است توصیه می‌گردد.
در این شیر، جریان از زیر نشیمنگاه وارد میشود. با ورود جریان دیسک یا ساچمه به بالا حرکت میکند و با قطع شدن جریان، به وسیله نیروی جاذبه به حالت اول خود برمی‌گردد. در این شیرها از هیچ لولا و پینی استفاده نمی‌شود و افت فشار بسیار کمی در جریان ایجاد می‌کنند. در شکل زیر معرفی اجزا چک ولو فشاری آورده شده است.
چک ولو فشاریچک ولو پیستونی Piston Check Valve
چک ولو پیستونی اساساً نوع خاصی از چک ولو فشاری می‌باشد. طرز کار این شیر کاملاً مشابه با چک ولو فشاری است و فقط از لحاظ نوع ساختمان با آن دارای تفاوت است. در این نوع شیر با ورود جریان از زیر نشیمنگاه، پیستون داخل سیلندر بالا رفته و سیال عبور میکند و با قطع جریان، به وسیله‌ی نیروی جاذبه و نیروی فنر پیستون به حالت اولیه برمی‌گردد. این شیر مناسب برای عبور جریان هوا، بخار ،گاز و آب می‌باشد. در شکل زیر معرفی اجزا Check valve پیستونی نمایش داده شده است.
چک ولو پیستونیچک ولو قطع کننده Stop Check Valve
چک ولو قطع کننده هم نوع خاصی از چک ولو فشاری و شیر ساچمه ای (Globe Valve) می‌باشد. این نوع از شیرآلات در زمانی که نیاز به قطع جریان باشد با حرکت استم (Stem) به پایین و اعمال نیرو به دیسک مسیر سیال را می‌بندند. قطع جریان توسط این شیرها سرعت کمتری نسبت به دیگر چک ولو ها دارد و این نوع خاص نیاز به اوپراتور برای اعمال نیرو به عملگر (اکچویتور) دارد و به صورت خودکار عمل نمی‌کند. در شکل زیر معرفی اجزا Check valve قطع کننده نمایش داده شده است.
چک ولو قطع کنندهجدول استانداردهای چک ولو
استانداردهای مربوط به طراحی، بازرسی و بهره برداری از چک ولو در جدول زیر عنوان شده است:
| استانداردها | ASME B16.34, BS1868, API6D |
|---|---|
| قطر شیر | 10-3000 MM |
| فشار کاری | 700 Bar |
| اتصال فلنج | ASME B16.5/16.47, BS4504 / EN1092-1, JIS B2220, ANSI B16.5, EN1092-1, EN 1759-1 OR GOST 12815-8 |
| استاندارد بازرسی | ANSI B 16.10, AWWA C 504, EN 12266 |
| بدنه شیر – body | ASTM A126 CL.B, ASTM A536, ASTM A216 WCB, ASTM A352-LCC, ASTM A217-XCB, ASTM A217-C5, ASTM A351-CF8M |
| دیسک – disk | ASTM A536, ASTM A216ECB, ASTM A351 CF8, ASTM CF8M, ASTM B148 C95800, ASTM A352-LCC, ASTM A217-WC6, ASTM A217-C5, ASTM A351-CF8M |
| لولا – hinge | Stainless steel: ASTM A216-WCB, ASTM A352-LCC, ASTM A217-WC6, ASTM A217-C6, ASTM A351-CF8M |
| نشیمنگاه – Seat | ASTM A276 304 / 316, ASTM B148 C95800, NBR, EPDM |
| آب بندی – packing | EPDM, NBR, ASTM A216-WCB, ASTM A352-LCC, ASTM A216-WC6, ASTM A217-C5, ASTM A351-CF8M |
فرآیند بهتاش وطن نیازمندی های صنایع نفت و گاز، آب و فاضلاب، پالایشگاه ها و نیروگاه ها را با مناسب ترین قیمت رقابتی موجود در بازار به همراه خدمات با کیفیت همانند ارزیابی دقیق محصول، انجام خدمات آزمایشگاهی، بارگیری، تحویل در کوتاه ترین زمان ممکن و … را به صورت منسجم و یکپارچه و از طریق تجارت الکترونیک ارائه می دهدکه قطعا اولین و بهترین انتخاب (گزینه) برای افراد حرفه ای و مجربی است که مسئولیت خرید و تامین محصولات و تجهیزات فلزی خصوصا انواع مختلف لوله، شیرآلات و اتصالات را برای صنایع استراتژیک همانند صنعت نفت و گاز، پتروشیمی، نیروگاه ها، پالایشگاه ها، کارخانجات و شرکت های آب و فاضلاب بر عهده دارند.
کاتالوگ شیر یک طرفه FBV
شرکت فرآیند بهتاش وطن نماینده شیرآلات یک طرفه اف بی وی در ایران می‌باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.
